محمود نامجو تنها ورزشکار ایرانی است که در دو المپیک پرچمدار کاروان ورزشی ایران بوده است

در محله استاد سراى رشت، کودک ریزجثه وقتی به تماشای زور ورزی معرکه گیران شهر ایستاد، به پدرش گفت: "کاش من هم روزى بتوانم این سینى‌ها را پاره کنم."

محمود نامجو (نامجوی) متولد سال ۱۲۹۷ بود. پسر کوتاه‌قد و ریزنقش تقی‌خان سیگار‌ساز با بچه محل‌ها سرشاخ می‌شد و کشتی می‌گرفت. کم کم حرکات آکروباتیک را هم با سماجت و تمرینات ابداعی پرخطری که انجام می داد، یاد می گرفت.

به اتفاق دوستانش تیم حرکات نمایشى تشکیل دادند و در مراسم مختلف برنامه اجرا می کردند. در پانزده سالگی براى این که در کشتى مقابل حریفان بلندقامت کم نیاورد، بدنسازى را شروع کرد.

میل می‌گرفت و کباده می‌کشید تا با ورزش‌های زورخانه‌ای عضلاتش را قوى کند. خیلی زود به آرزوی خردسالی‌اش رسید و در معرکه گیرى‌هاى پهلوان محمد على خورشیدى، پهلوان هاشم و پهلوان ستوده، سینى و مجمعه پاره کرد. در رشت چهره شد و در زورخانه هم صاحب زنگ شد.

از گیلان کوچ کرد و به پایتخت آمد. صبح‌ها در کارگاه مبل‌سازى کار مى‌کرد و غروب‌ها در کلوپ ورزشی میرمهدی ورزنده تمرین می‌کرد؛ شمشیربازی، کشتی، ژیمناستیک و پرورش اندام. یک بار هم در امجدیه ۱۰۰۰ متر را زیر سه دقیقه دوید.

اما در ۲۱ سالگى، وقتی به این باور رسید که نیروی جسمانی خارق‌العاده‌ای دارد، وزنه‌برداری را جدی‌تر دنبال کرد.

در سال ۱۳۱۸ در اولین دوره رقابت های قهرمانی کشور، براى اولین بار روى تخته رفت و در ۶۰ کیلوگرم به مقام قهرمانی ایران رسید.

معمولا در ورزش حرفه‌ای از حدود ۲۸ سالگی به بعد همگان منتظر خداحافظی قهرمانان هستند اما صعود نامجو روی سکوهای جهانی، تازه از ۳۱ سالگی آغاز شد.

در المپیک ۱۹۴۸ لندن شرکت کرد، اما جوزف دى پترو از آمریکا بود که به مدال طلا رسید. جولیان کروز انگلیسى دوم شد و یک آمریکایی دیگر روی سکوی سوم ایستاد و نامجو پنجم.

وقتی اسکار استیت رییس فدراسیون جهانى وزنه بردارى، عضلات در هم پیچیده نامجو را دید از او خواست در مسابقه هاى غیر رسمی پرورش‌اندام هم شرکت کند. نامجو آنجا نقره گرفت تا خیلى هم دست خالى از لندن برنگردد.

سال بعد در مسابقات جهانی هلند، جوزف دی پترو از آمریکا که فاتح المپیک لندن شده بود را ۲۰ کیلو جا گذاشت و قهرمان شد.

سال ۱۹۵۰ در پاریس و ۱۹۵۱ در میلان نیز مدال طلای جهان نصیب نامجو شد. همزمان هم رییس فدراسیون ایران بود و هم قهرمان جهان. غیر از طلا به هیچ مدالی فکر نمی‌کرد. در بازی‌های آسیایی ۱۹۵۱ دهلی هم حرف اول را زد.

پیرمرد بی‌رقیب

محمود نامجو در مسابقات پرورش‌اندام نیز قهرمان آسیا شد

در المپیک لندن که ۳۲ سالگی را سپری می کرد، در دسته خروس وزن به مقام پنجم رسید. چهار سال بعد در المپیک هلسینکی مسن‌ترین وزنه‌بردار رقابت‌ها بود.

به فنلاند که رسید، پیرمرد بی‌رقیب چهار سال اخیر جهان بود اما به خاطر تصادف بد موقع رانندگی در تهران، با مصدومیت کمر مواجه بود. پس از آن همه طلا، سرانجام یک مدال نقره را هم تجربه کرد. او به ایوان اودودف اهل شوروى باخت. مدال برنز هم رفت روی سینه دوست همیشگى‌اش على میرزایى.

نامجو مسابقات جهانی ۱۹۵۳ را به خاطر حوادث سال ۱۳۳۲ در تهران و عدم حضور تیم ایران در آن رقابت‌ها از دست داد. پس از نقره جهانى ۱۹۵۴ وین و برنز جهانى ۱۹۵۵ مونیخ، نامجو به هیچوجه نمى‌خواست المپیک ملبورن را از دست بدهد.

هیچ کس انتظار نداشت او در ملبورن مقامى کسب کند. اما نامجو در ۴۰ سالگی با مدال برنز به تهران برگشت. هیچ ورزشکار ایرانی دیگری در این سن نتوانسته به مدال المپیک دست یابد.

چارلز وینچی از آمریکا که در این وزن قهرمان شد ۲۳ ساله بود و می توانست جای پسر نامجو باشد.

دیگر همه انتظار داشتند نامجو بعد از المپیک ملبورن، هالتر را ببوسد و وزنه برداری را بگذارد کنار. اما نه جسم او خسته بود و نه نشانی دیده می شد از کاهش انگیزه هایش.

به همین خاطر در مسابقه هاى جهانى ۱۹۵۷ تهران هم حاضر شد. وزنه بردار ۴۱ ساله روى تخته رفت و با رکورد ۳۲۰ کیلوگرم روی سکوی سوم جهان ایستاد.

در تهران به موازات این رقابت‌ها، اولین دوره "مستر آسیا" در پرورش‌اندام هم برگزار شد که محمود نامجو با عضلاتی از هم تفکیک شده به مقام قهرمانی رسید.

بعد از این مسابقات، نامجو باز هم کنار نکشید. او در بازی هاى آسیایى ۱۹۵۸توکیو و در ۴۲ سالگی نیز روی تخته رفت. مدال نقره این بازی ها آخرین مدالى بود که وزنه بردار ایرانى به کلکسیون افتخاراتش افزود. آن شب وزنه‌هایی که از دست‌های او خسته شده بودند، برای همیشه از نامجو خداحافظى کردند.

جام نامجو، بداقبال مثل خودش

در سال ۱۳۳۰ که برای تیم ملی وزنه می زد، همزمان به ریاست فدراسیون ژیمناستیک منصوب شد و در دوران ریاستش، تیم ملی ایران در ایتالیا به مقام پنجم رقابت‌های بین المللی فلورانس دست یافت.

تندیس محمود نامجو در خیابان نامجوی رشت، روبروی دانشگاه گیلان نصب شده است

او که سابقه ریاست بر فدراسیون وزنه‌برداری و زیبایی‌اندام را نیز داشت، در دو المپیک هلسینکی و ملبورن پرچمدار کاروان ورزش ایران بود. نامجو تنها ورزشکار ایرانی است که در دو المپیک در مراسم افتتاحیه پرچمدار بوده است.

او که در سال ۱۳۲۳ در آتش نشانى استخدام شده بود، یک سال قبل از انقلاب بازنشسته شد اما به رغم کسب صندوقچه‌ای از مدال و ۳۳ سال کارمندی دولت، تازه در ۶۵ سالگى و در زمان نخست وزیری میرحسین موسوی صاحبخانه شد. با این حال دلخوشی‌اش دوامی نداشت. فشار تمرینات سنگین سال‌های دور، او را از پا انداخته بود.

براى مداوا به مونیخ اعزام شد. درمان مقطعى کارساز بود اما با بازگشت به ایران دوباره حالش رو به وخامت رفت. دیگر پاهایش توان ایستادن نداشت.

در سال ۱۳۶۶ اولین دوره جام نامجو با حضور خود او در رشت برگزار شد و وقتی درگذشت، در تقویم سالانهٔ فدراسیون وزنه‌برداری گنجانده شد.

آخرین حضور نامجو در بیست و هشتم دی ۱۳۶۸ و به ابتکار محمدرضا طالقانی، در لیگ کشتى باشگاه هاى تهران در سالن هفتم تیر اتفاق افتاد. سالنی مملو از جمعیت که به تماشای کشتی آمده بودند. وقتى بلندگو اعلام کرد نامجو وارد سالن می شود، همه با کف زدن هاى ممتد او را تشویق کردند.

نامجو درحالى که پالتوى کرم رنگ به تن داشت، با ویلچری که محمدرضا طالقانی آن را هل می داد، روى تشک آمد تا پشت بلندگو برای جمعیت صحبت کند.

محمود نامجو با وجود کسب چندین مدال جهانی و آسیا، در سال ۱۳۶۸ صاحب خانه مسکونی شد

بعد از ۴۸ ساعت، مرد افسانه اى وزنه‌بردارى ایران با دنیا وداع کرد تا در قطعه ۲۲ بهشت زهرا آرام بگیرد. از او یک پسر و چهار دختر به یادگار ماند. تندیس این قهرمان ملی در خیابان نامجوی رشت، روبروی دانشگاه گیلان نصب شده است.

بعد از مرگش، جام نامجو این بار در قالب تورنمنت، پایه گذاری شد. بزرگان وزنه برداری جهان مثل آناتولی خراپاتی و آلتی مراد اوراز دوردیف به رشت دعوت شدند. اما از سال ۱۳۷۳ که این رقابت ها فقط با حضور سه تیم و کیفیتی پایین در تهران به انجام رسید، تا ۱۳ سال بعد دیگر برگزار نشد.

سال ۱۳۸۶ در دوره ریاست افشارزاده، جام نامجو با کیفیت جهانی و حضور ۱۹ کشور به انجام شد. اما با ریاست حسین رضازاده بر این فدراسیون، رقابت های بین المللی برچیده شد و صرفاً مسابقات قهرمانی کشور، با عنوان "یادواره محمود نامجو" انجام می‌شود.